Ang Mesopotamia ay isang makasaysayang rehiyon sa Kanlurang Asya na matatagpuan sa loob ng sistema ng ilog Tigris-Euphrates, sa hilaga ng Fertile Crescent. Sa kasalukuyan, ang Mesopotamia ay kilala bilang kasalukuyang Iraq. Sa mas malawak na kahulugan, kasama rin sa kasaysayang rehiyon ng Mesopotamia ang mga bahagi ng kasalukuyang Iran, Turkey, Syria, at Kuwait.
Ang Mesopotamia ang lugar ng pinakamalalim na pag-unlad ng Neolithic Revolution mula pa noong mga 10,000 BC. Kinikilala ito bilang "nagbigay inspirasyon sa ilan sa pinakamahalagang pag-unlad sa kasaysayan ng tao, kabilang ang pag-imbento ng gulong, ang pagtatanim ng unang cereal crops, at ang pag-unlad ng cursive script, matematika, astronomiya, at agrikultura." Kinikilala ito bilang ang sinilangan ng ilan sa pinakamatandang sibilisasyon sa mundo.
Mula noong simula ng rekordadong kasaysayan (c. 3100 BC) hanggang sa pagbagsak ng Babylon noong 539 BC, pinamunuan ng mga Sumerians at Akkadians, na bawat isa ay nagmula sa iba't ibang lugar, ang Mesopotamia. Ang pag-usbong ng mga emperyo, simula kay Sargon ng Akkad noong 2350 BC, ay nagtatakda sa sumunod na 2,000 taon ng kasaysayan ng Mesopotamia, na tumatak sa pamamagitan ng pagkakasunod-sunod ng mga kaharian at emperyo tulad ng Akkadian Empire. Noong simula ng ikalawang milenyo BC, naitampok ang polarisasyon ng lipunan ng Mesopotamia sa Assyria sa hilaga at Babylonia sa timog. Mula 900 hanggang 612 BC, itinatag ng Neo-Assyrian Empire ang kontrol sa karamihan ng sinaunang Near East. Pagkatapos nito, ang mga Babylonian, na matagal nang naibababa sa umbra ng Assyria, ang nagtamo ng kapangyarihan, pumapangasiwa sa rehiyon sa loob ng isang siglo bilang ang huling independiyenteng kaharian ng Mesopotamia hanggang sa modernong panahon. Noong 539 BC, sinakop ng Achaemenid Empire ang Mesopotamia. Ang lugar ay sumunod na sinakop ni Alexander the Great noong 332 BC. Pagkatapos ng kanyang kamatayan, ito ay naging bahagi ng Greek Seleucid Empire.
Mga 150 BC, nasa ilalim ng kontrol ng Parthian Empire ang Mesopotamia. Ito ay naging isang lugar ng labanan sa pagitan ng mga Romano at Parthians, kung saan ang mga kanlurang bahagi ng rehiyon ay sumailalim sa pansamantalang kontrol ng Romano. Noong 226 AD, ang mga silangang rehiyon ng Mesopotamia ay nahulog sa mga Sassanid Persians. Ang paghahati ng rehiyon sa pagitan ng Roman Byzantine Empire mula 395 AD at ng Sassanid Empire ay tumagal hanggang sa ika-7 siglo na Muslim conquest of Persia mula sa Sasanian Empire at ang Muslim conquest of the Levant mula sa Byzantines. Mayroong ilang pangunahing neo-Assyrian at Christian native Mesopotamian states na umiral mula ika-1 siglo BC hanggang ika-3 siglo AD, kabilang ang Adiabene, Osroene, at Hatra.
Sa kasalukuyan, ang regional na toponimo ng Mesopotamia ([/ˌmɛsəpəˈteɪmiə/, Ancient Greek: Μεσοποταμία '[lupa] sa pagitan ng mga ilog'; Arabic: بِلَاد ٱلرَّافِدَيْن Bilād ar-Rāfidayn o بَيْن ٱلنَّهْرَيْن Bayn an-Nahrayn; Persian: میانرودان miyân rudân; Syriac: ܒܝܬ ܢܗܪ̈ܝܢ Beth Nahrain "(lupa) sa pagitan ng dalawa.
------
Ang Relihiyon at Pilosopiya ng sinaunang Mesopotamia
Ang sinaunang Mesopotamian religion ay itinuturing na pinaka-unang nakatala. Naniniwala ang mga Mesopotamian na ang mundo ay isang patag na disc, napapaligiran ng isang napakalaking espasyo na may butas, at sa itaas nito, ang langit. Naniniwala sila na ang tubig ay nasa lahat ng dako, sa itaas, ibaba, at mga gilid, at na ang sansinukob ay nabuo mula sa napakalaking karagatan na ito. Ang relihiyon sa Mesopotamia ay polytheistic. Bagaman ang mga paniniwala na binanggit sa itaas ay karaniwan sa lahat ng Mesopotamians, mayroong mga regional na pagkakaiba. Ang salitang Sumerian para sa sansinukob ay an-ki, na tumutukoy sa diyos na si An at sa diyosang si Ki. Ang kanilang anak ay si Enlil, ang diyos ng hangin. Naniniwala sila na si Enlil ang pinakamakapangyarihang diyos. Siya ang pangunahing diyos ng pantheon.
Mesopotamia, na kilala rin bilang "Lupain sa Pagitan ng mga Ilog," ay isang sinaunang rehiyon na matatagpuan sa Timog-kanlurang Asya, sa pagitan ng mga ilog ng Tigris at Euphrates. Sa panahong ito, maraming kabihasnan ang nabuo at nag-unlad sa Mesopotamia, na nagdulot ng malalim na impluwensya sa kasaysayan at kultura ng daigdig.
Ang mga ilog Tigris at Euphrates, na kilala bilang ilog Tigris-Euphrates, ay dalawang mahahalagang ilog sa rehiyon ng Mesopotamia sa Kanlurang Asya. Ang ilog Tigris ay kilala sa kanyang malalim na kulay na asul at pagdaloy mula sa mga bundok ng Turkey papunta sa Persian Gulf. Sa kabilang banda, ang ilog Euphrates ay kilala sa kanyang malalawak na delta at pag-uugnay sa mga lugar tulad ng Syria, Turkey, at Iraq. Ang pagtatagpo ng dalawang ilog na ito ay nagbibigay-daan sa pag-unlad ng kabihasnan sa rehiyon, lalo na noong sinaunang panahon. Ang Tigris at Euphrates ay hindi lamang mga pangunahing daan ng kalakalan at transportasyon, kundi pati na rin ang mga pinagmumulan ng tubig para sa agrikultura at pagsasaka sa lugar. Sa pamamagitan ng ugnayan ng dalawang ilog na ito, nabuo ang mga kabihasnan tulad ng Sumerian at Akkadian na naging pundasyon ng mga sinaunang sibilisasyon sa Mesopotamia. Ang ilog Tigris-Euphrates ay patuloy na nagbibigay-hudyat ng yaman at kasaysayan sa rehiyon, na nagpapatunay sa kahalagahan ng tubig at likas yaman sa pag-unlad ng lipunan.
Narito ang 50 mga katotohanan tungkol sa Mesopotamia:
1. Mesopotamia ang tahanan ng isa sa pinakamatandang kabihasnan sa kasaysayan ng tao.
2. Ang mga unang kabihasnan sa Mesopotamia ay nabuo mga 5,000 taon na ang nakakaraan.
3. Ang mga lungsod-estado tulad ng Ur, Uruk, at Babylon ay matatagpuan sa Mesopotamia.
4. Ang Sumerians ang unang pangkat ng tao na nakatira sa Mesopotamia.
5. Ang Sumerian ang unang sistema ng pagsulat na kilala bilang cuneiform ay naimbento sa Mesopotamia.
6. Ang Code of Hammurabi, isang mahalagang kode ng batas, ay itinatag sa Mesopotamia.
7. Ang mga unang kooperatibong sistema ng irigasyon sa agrikultura ay naitatag sa Mesopotamia.
8. Ang mga unang gusali na yari sa bato at luad ay matatagpuan sa Mesopotamia.
9. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng gulong sa pagtulong sa transportasyon ng mga materyales.
10. Ang Mesopotamia ang tahanan ng isa sa mga pinakamalaking bibliyoteka sa sinaunang mundo, ang Library of Ashurbanipal.
11. Ang babae sa Mesopotamia ay mayroong mataas na antas ng kalayaan kumpara sa ibang kabihasnan sa sinaunang mundo.
12. Ang sistema ng panukat ng oras, minuto, at segundo ay unang naipatupad sa Mesopotamia.
13. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng numerasyon na batay sa 60.
14. Ang Mesopotamia ang tahanan ng isa sa pinakamatandang mga unibersidad sa kasaysayan, ang School of Nisibis.
15. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng wheel sa paggawa ng mga kagamitan at transportasyon.
16. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng arkuwitekturang yari sa bato sa pagtatayo ng mga templo at palasyo.
17. Ang mga unang sistema ng paglilinis at sanitasyon ay natagpuan sa Mesopotamia.
18. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pag-aaral ng bituin at astronomiya.
19. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng arkuwitekturang bakal sa pagtatayo ng mga istraktura.
20. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pagtuturo at edukasyon.
21. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pag-aaral ng wika at panitikan.
22. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pangangalakal at kalakalan.
23. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng monoteistikong relihiyon sa kanilang pagsamba.
24. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pagsasaka at agrikultura.
25. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pagtatanim ng halaman at pag-aalaga ng hayop.
26. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pangingisda at pagkuha ng mga isda.
27. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pagsanib ng mga lungsod-estado sa isang malaking imperyo.
28. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pamumuhay at pamahalaan.
29. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pagtatayo ng mga arkitekturang pangkalakalan.
30. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng paggawa ng kasangkapan at kagamitan.
31. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng paggawa ng kagamitan sa pag-aararo at pagtatanim.
32. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pagtatayo ng mga imprastruktura at kalsada.
33. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pagtatayo ng mga istruktura para sa pananampalataya.
34. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pagsulat at komunikasyon.
35. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pagtuturo ng sining at musika.
36. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pagtatanghal at pagpapalabas.
37. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pagtuturo ng sining at arkitektura.
38. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pagsusulat ng kasaysayan at dokumentasyon.
39. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pagtuturo ng medisina at pangangalaga sa kalusugan.
40. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pananakop at pag-aari ng lupa.
41. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pag-aalaga ng hayop at pag-aani ng produktong hayop.
42. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pag-angkat at pagsusupply ng mga materyales.
43. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pag-aalaga ng mga halaman at pag-aani ng mga produkto ng halaman.
44. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pagtuturo ng pagluluto at paghahanda ng pagkain.
45. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pagtuturo ng tekstil at paghabi.
46. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng paglikha at pagsanib ng mga sining at kultura.
47. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pagtuturo ng arkitekturang pang-ekonomiya.
48. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pangangalakal at interaksyon sa iba't ibang kabihasnan.
49. Ang mga Sumerian ang unang gumamit ng sistema ng pagtuturo ng pangangalakal at pagsusupply sa iba't ibang rehiyon.
50. Ang Mesopotamia ang tahanan ng mga unang sistema ng pangangalakal at pang-ekonomiya na naging pundasyon ng modernong sibilisasyon.